Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là bệnh gì?
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là bướu lành tính của tuyến tiền liệt ở nam giới, thường xuất hiện khi đàn ông trên 40 tuổi và tăng dần theo tuổi.
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là bệnh lý lành tính về mô học, bướu phát triển gây bế tắc đường tiết niệu dưới dẫn đến tổn thương bàng quang và đường tiểu trên, lên toàn thân gây tử vong, vì vậy cần có những can thiệp kịp thời. Ngược lại có những bướu tồn tại mà không gây bế tắc đường tiết niệu dưới hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ nên có thể tồn tại hòa bình mà không cần phải can thiệp ngoại khoa.
Các yếu tố nguy cơ liên quan hình thành bệnh tăng sản lành tính tuyến tiền liệt
Tuổi đời:
Tuổi cao thì tỷ lệ bị bệnh càng cao, xét về mặt tế bào học, ở độ tuổi 40 bắt đầu xuất hiện hiện tượng tăng sinh lành tính, nhưng về mặt lâm sàng, ở độ tuổi 50 bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của đường tiểu dưới ở mức độ nhẹ.
Tần suất xuất hiện có liên quan đến tuổi. Nghiên cứu các kết quả sinh thiết cho thấy, tăng sinh tuyến tiền liệt có tỉ lệ 20% nam ở độ tuổi 41 – 50, 50% ở độ tuổi 51-60, trên 90% khi >80 tuổi. Triệu chứng của bệnh cũng liên quan đến tuổi: lúc 55 tuổi, khoảng 25% đàn ông có triệu chứng khi đi tiểu và 50% ở độ tuổi 75.
Vai trò của nội tiết:
Quá trình biệt hoá tuyến tiền liệt từ xoang niệu-sinh dục diễn ra từ tháng thứ 3 của thai và phụ thuộc vào DHT (Dihyrotestosteron), testosteron lưu hành điều khiển sinh trưởng của tuyến tiền liệt thông qua dihydrotestosteron (DHT) nhờ 5α – reductase. Nam giới từ 50 trở lên, tỷ lệ của estradion có khuynh hướng tăng (do tỷ lệ testosteron), dẫn đến sự biến đổi tỷ lệ testosteron/estradion. Tỷ số này có thể có vai trò giám sát sinh trưởng của tuyến tiền liệt. Prolactin cũng có vai trò kích thích sự sinh trưởng của tuyến tiền liệt. Khi tuổi càng cao thì nồng độ oestrogen cũng tăng (một cách tương đối) làm cho các thụ thể của tuyến tiền liệt đối với DHT nhạy bén hơn.
Trên thực tế, các trường hợp cắt tinh hoàn sẽ không sảy ra hiện tượng tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt kể cả trên thực nghiệm và trên người.
Yếu tố di truyền:
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có liên quan đến yếu tố di truyền, có liên quan đến androgen receptor tại cấu trúc của tế bào tuyến tiền liệt, và chính lý do này tác động đến sự khác biệt về tỷ lệ mắc bệnh giữa các dân tộc, chủng tộc
Béo phì:
Béo phì làm tăng các triệu chứng rối loạn tiểu tiện của bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.
Dinh dưỡng:
Trong khẩu phần ăn có ít mỡ thì bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt ít hơn. Nếu ăn nhiều loại mì dẹt, ít gạo và nhiều sữa, ít rau thì tỷ lệ bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt cao hơn.
Các bệnh lý mạn tính khác:
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt thường có kèm theo bệnh xơ gan, đái đường, nhóm máu ABO và viêm tuyến tiền liệt.
Các loại thuốc chống trầm cảm, kháng histamin và giãn phế quản
Một số yếu tố khác:
Thuốc lá: nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa thuốc lá và tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt do thuốc lá làm tăng nồng độ testosteron và estrogen trong máu
Ít hoạt động thể lực
Quan hệ tình dục quá nhiều hay không có quan hệ tình dục đều bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Thuốc kháng viêm Nonsteroid, thói quen uống nước, uống rượu bia tác động không rõ ràng đến nguyên nhân bệnh sinh của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.
Làm sao để phòng tránh?
Như vậy có thể thấy, bên cạnh các yếu tố không thể thay đổi như tuổi, di truyền, chủng tộc,... nam giới có thể phòng tránh bằng cách có 1 chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lý, dưới đây là 1 số biện pháp phòng tránh có thể thực hiện
Duy trì cân nặng hợp lý
Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.
Tập thể dục thường xuyên (đi bộ nhanh, bơi, đạp xe…) giúp giảm viêm toàn thân và cải thiện hormone.
Ăn uống khoa học
Nên:
Tăng rau xanh, trái cây (cà chua, bông cải xanh, ...).
Dùng thực phẩm giàu omega-3: cá hồi, cá thu, hạt chia.
Ăn ngũ cốc nguyên hạt.
Dầu olive, các loại hạt.
Hạn chế:
Thịt đỏ, nội tạng.
Thức ăn chiên rán, nhiều chất béo bão hòa.
Đường và tinh bột tinh chế.
Quá nhiều muối.
Giảm caffeine và rượu
Cà phê, trà đặc, bia rượu kích thích bàng quang → tiểu đêm, tiểu nhiều lần, khiến triệu chứng dễ xuất hiện hoặc nặng hơn.
Uống nước hợp lý
Uống đủ nước ban ngày (2 lít/ngày)
Hạn chế uống nhiều nước sau 7 giờ tối để giảm tiểu đêm.
Kiểm soát hormone và stress
Stress kéo dài gây rối loạn nội tiết → ảnh hưởng đến tuyến tiền liệt.
Nên:
Ngủ đủ 7–8 giờ.
Tập thở, thiền, yoga.
Tránh nhịn tiểu
Nhịn tiểu kéo dài làm bàng quang bị căng, tăng áp lực lên tuyến tiền liệt.
Tập sàn chậu (Kegel)
Giúp cải thiện lưu thông nước tiểu và hỗ trợ chức năng bàng quang.
Hạn chế ngồi lâu
Ngồi nhiều (đặc biệt là đạp xe đường dài) gây áp lực lên vùng đáy chậu → không tốt cho tuyến tiền liệt.
Nên đứng dậy và đi lại vài phút mỗi 30–60 phút.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Nam giới sau 40 tuổi nên khám định kỳ ít nhất 1 lần/năm để phát hiện sớm bệnh, từ đó đưa ra biện pháp điều trị cần thiết
Hiện nay tại bệnh viện Đa khoa Bình Thuận, với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa ngoại Tiết niệu nhiều kinh nghiệm cùng các thiết bị chẩn đoán và điều trị hiện đại, chúng tôi cam kết thăm khám và hỗ trợ bệnh nhân phát hiện, điều trị sớm các bệnh lý ngoại Tiết niệu, trong đó có bệnh lý tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, mang lại sức khoẻ, nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.
[KHOA: NGOẠI THẬN TIẾT NIỆU]