Ngã ở người cao tuổi – Nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế có thể phòng ngừa được

Ngày đăng: 17/11/2025 10:41

Ngã ở người cao tuổi – Nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế có thể phòng ngừa được

Khoa Nội tổng hợp A – Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận

Số Điện Thoại: 02523939251 - 02523939254

Ngã – chuyện tưởng nhỏ nhưng hậu quả lớn

Với người cao tuổi, một cú ngã có thể thay đổi cả cuộc sống.

Không ít người sau khi ngã phải nằm liệt giường, gãy xương, mất tự tin, sợ vận động hoặc phải phụ thuộc hoàn toàn vào người khác. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ngã là nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương nặng và tàn phế ở người trên 65 tuổi. Điều đáng nói là phần lớn các vụ ngã đều có thể phòng tránh được, nếu biết cách sắp xếp nhà cửa hợp lý, theo dõi thuốc đang dùng và tập luyện đều đặn.

Vì sao người cao tuổi dễ bị ngã?

Khi tuổi càng cao, cơ thể thay đổi nhiều khiến việc giữ thăng bằng khó hơn. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

Cơ yếu, xương giòn: cơ chân yếu, khớp cứng, loãng xương nên dễ té và dễ gãy xương.
Mắt mờ, tai kém: khó nhìn rõ vật cản hoặc nghe tiếng động xung quanh.
Chóng mặt, mất thăng bằng: do bệnh tiền đình, Parkinson, huyết áp thấp hay tiểu đường.
Tác dụng phụ của thuốc: một số thuốc huyết áp, an thần, thuốc ngủ… có thể gây choáng váng, buồn ngủ.
Nhà cửa không an toàn: sàn trơn, cầu thang không có tay vịn, ánh sáng yếu, dép trơn hoặc đồ đạc vướng víu.

Ngã có thể gây những hậu quả gì?

Gãy xương đùi, chậu hoặc cổ tay, khiến người bệnh phải nằm lâu, dễ loét da, viêm phổi, yếu cơ.
Chấn thương đầu, có thể gây xuất huyết não, rất nguy hiểm.

Tổn thương tâm lý: nhiều người sau ngã sợ đi lại, ngại vận động, dẫn đến yếu cơ và phụ thuộc vào con cháu.

Vì vậy, phòng ngừa ngã chính là bảo vệ sức khỏe và sự độc lập của người cao tuổi.

Làm sao để phòng tránh ngã?

1. Sắp xếp nhà cửa an toàn hơn

Dọn gọn lối đi, tránh để đồ đạc vướng víu.
Dán thảm chống trượt trong nhà tắm, nhà bếp.
Lắp tay vịn chắc chắn ở cầu thang và nhà vệ sinh.
Bật đèn sáng vào ban đêm, nhất là lối đi từ phòng ngủ ra nhà vệ sinh.
Chọn giày dép đế bám tốt, tránh đi dép trơn hoặc đi chân trần.
Giường không nên cao quá, ghế nên có tay vịn để dễ ngồi xuống và đứng dậy.

2.Kiểm tra lại thuốc và bệnh đang có

Khi đi khám, nên mang theo danh sách thuốc đang dùng để bác sĩ xem có loại nào dễ gây chóng mặt hay buồn ngủ không.

Nếu thấy hoa mắt, choáng khi đứng dậy, đi không vững, cần báo ngay cho bác sĩ.
Kiểm tra mắt, tai, huyết áp và bàn chân định kỳ mỗi năm, vì đây là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giữ thăng bằng.

3.Tập luyện giúp cơ thể vững vàng hơn

Tập đều đặn giúp cơ chắc, khớp linh hoạt và đi lại tự tin hơn.

Đi bộ, tập dưỡng sinh, yoga hoặc thái cực quyền là những lựa chọn nhẹ nhàng mà hiệu quả.
Tập thăng bằng: đứng một chân (vịn bàn), bước chậm trên đường thẳng, hoặc ngồi rồi đứng lên nhiều lần để mạnh cơ chân.
Tập ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần. Nếu đã từng ngã, nên tập với hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên phục hồi chức năng.

Khi nào cần đưa đến bệnh viện?

Sau khi ngã, không nên cố gắng đứng dậy nếu cảm thấy đau hoặc choáng. Hãy đưa đến bệnh viện ngay nếu có:

Đau hông, đùi, không nhấc chân lên được.
Đau đầu, nôn, lơ mơ, lú lẫn.
Đau ngực, khó thở hoặc bầm sưng nhiều.

Nhiều chấn thương ở người lớn tuổi ban đầu không rõ ràng, nên khám sớm giúp phát hiện và điều trị kịp thời.

Gia đình cần làm gì?

Người thân chính là “bức tường bảo vệ” đầu tiên:

Quan sát người cao tuổi khi đi lại, đứng lên, cúi người.
Nhắc họ dùng gậy hoặc khung tập đi nếu cần.
Tạo không gian sinh hoạt an toàn, gọn gàng và đủ ánh sáng.
Động viên họ duy trì vận động, gặp gỡ bạn bè, giữ tinh thần vui vẻ.

Lời khuyên của bác sĩ

Ngã không phải là điều tự nhiên khi về già – hoàn toàn có thể phòng tránh được.

Chỉ cần chú ý đến môi trường sống, kiểm tra thuốc đang dùng và tập luyện đều đặn, người cao tuổi có thể đi lại vững vàng, tự tin và sống vui khỏe mỗi ngày.

Nếu bạn hoặc người thân từng bị ngã, đi lại khó khăn, hãy đến Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận để được bác sĩ khám, đánh giá nguy cơ và hướng dẫn cách tập thăng bằng an toàn.

Tài liệu tham khảo