HƯỚNG DẪN CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢM ĐAU
KHÔNG DÙNG THUỐC CHO BỆNH NHÂN UNG THƯ
Đau là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân ung thư và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Bên cạnh thuốc giảm đau, các biện pháp không dùng thuốc có thể hỗ trợ giảm đau hiệu quả, an toàn và có thể áp dụng tại nhà.
2.3. Thư giãn cơ tiến triển (Progressive muscle relaxation)
-
Bệnh nhân căng một nhóm cơ trong 5 giây → thả lỏng 10 giây.
-
Làm lần lượt từ chân → bụng → ngực → vai → mặt.
Giúp giảm căng thẳng thần kinh và đau mỏi cơ.
3. NHÓM PHƯƠNG PHÁP VẬN ĐỘNG – PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
3.1. Xoa bóp – massage nhẹ
-
Xoa bóp nhẹ nhàng vùng lưng, cổ, vai, tay chân.
-
Tránh massage trực tiếp trên vùng khối u, vị trí xạ trị, loét.
Tác dụng: tăng tuần hoàn, giảm co cứng cơ, hỗ trợ giấc ngủ.
3.2. Vận động nhẹ
-
Đi bộ 5–15 phút mỗi ngày.
-
Tập kéo giãn cơ, yoga nhẹ dành cho bệnh nhân ung thư.
Giúp giảm cứng khớp, cải thiện tâm trạng, giảm mệt mỏi.
4. NHÓM PHƯƠNG PHÁP NHIỆT – CƠ HỌC
4.1. Chườm ấm
-
Chườm ấm 10–15 phút lên vùng cơ đau do co cứng.
-
Tránh chườm trên vùng da tổn thương, viêm đỏ.
Giúp giãn cơ, giảm đau kiểu nhức mỏi.
4.2. Chườm lạnh
-
Dùng túi gel lạnh hoặc khăn lạnh.
-
Chườm 5–10 phút.
-
Phù hợp với vùng đau viêm cấp, đau sưng.
4.3. TENS – Kích thích điện qua da (nếu có thiết bị)
-
Máy nhỏ, đặt điện cực lên da gần vùng đau.
-
Thường dùng cho đau thần kinh, đau cơ – xương.
5. NHÓM PHƯƠNG PHÁP TINH THẦN – GIẢI TRÍ
5.1. Âm nhạc trị liệu
-
Nghe nhạc nhẹ, nhạc thiền hoặc bản nhạc bệnh nhân yêu thích 20–30 phút.
-
Giúp thư giãn não bộ, giảm cảm nhận đau.
5.2. Liệu pháp phân tâm (Distraction)
-
Xem phim, đọc sách, trò chuyện với người thân, tô màu trị liệu.
Các hoạt động giúp não bộ giảm chú ý vào cảm giác đau.
6. CHĂM SÓC GIẤC NGỦ
Giấc ngủ kém làm tăng cảm giác đau.
Hướng dẫn bệnh nhân:
-
Ngủ đủ 7–8 giờ.
-
Tránh dùng điện thoại trước ngủ 1 giờ.
-
Không uống cà phê, trà sau 16h.
-
Thư giãn thở sâu trước khi ngủ.
7. DINH DƯỠNG HỖ TRỢ GIẢM ĐAU
Một số thực phẩm giúp giảm viêm và cải thiện sức khỏe:
-
Rau xanh, trái cây, cá béo (cá hồi, cá thu).
-
Nghệ, gừng (chống viêm nhẹ).
-
Uống đủ nước.
-
Tránh rượu, thuốc lá, thức ăn quá nhiều dầu mỡ.
8. TƯ VẤN TÂM LÝ – HỖ TRỢ TINH THẦN
Đặc biệt quan trọng trong ung thư:
-
Tư vấn cá nhân, nhóm hỗ trợ bệnh nhân.
-
Chia sẻ cảm xúc với gia đình.
-
Học kỹ năng đối diện với bệnh.
Tinh thần tốt giúp giảm cảm nhận đau theo cơ chế nội sinh (β-endorphin).
9. KHI NÀO CẦN BÁO NHÂN VIÊN Y TẾ?
-
Đau tăng đột ngột hoặc không giảm dù đã áp dụng nhiều biện pháp.
-
Đau kèm sưng nóng đỏ, sốt.
-
Đau ảnh hưởng nghiêm trọng giấc ngủ hoặc ăn uống.
-
Bệnh nhân trở nên lo âu, trầm buồn kéo dài.
10. TÓM TẮT
Giảm đau không dùng thuốc bao gồm:
-
Thư giãn – thở sâu – thiền
-
Massage nhẹ – vận động phù hợp
-
Chườm ấm/lạnh – TENS
-
Âm nhạc – phân tâm – chăm sóc giấc ngủ
-
Dinh dưỡng – hỗ trợ tâm lý
Kết hợp đúng cách sẽ giúp bệnh nhân ung thư giảm đau – giảm stress – tăng chất lượng cuộc sống.
Người viết: CK1ĐD. Bùi Thế Huy
Nguồn tài liệu
· World Health Organization (WHO). Cancer Pain Relief: With a Guide to Opioid Availability. 2nd Edition. WHO; 1996.
· WHO Guidelines. WHO guidelines for the pharmacological and radiotherapeutic management of cancer pain in adults and adolescents. 2018.
· American Cancer Society. Non-drug Pain Treatment Methods. Available at cancer.org
· Cramer H, et al. Yoga for improving health-related quality of life, mental health, and cancer-related symptoms in women diagnosed with breast cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2017.
[KHOA: UNG BƯỚU]